آیا سی تی اسکن برای زن باردار ضرر دارد؟
خطرات سی تی اسکن در بارداری و عوارض اسکن ریه در بارداری یکی از مسائل مهمی هست که ذهن شما را در گیر کرده است. اگر باردار هستید و نیاز به یک روش تصویربرداری پزشکی دارید،مطمئن شوید که روش پرتو درمانی ضروری است و مزایای آن برای شما و جنین بیشتر از خطر است.
شما حق دارید از دوز تخمینی تشعشع و اثرات بالقوه ای که ممکن است از قرار گرفتن در معرض درون رحمی ناشی شود، بدانید.
ارتباط بین شما و تیم رادیولوژی بر اساس سطح خطر است. تیم رادیولوژی به طور معمول تکنیک‌ها و روش‌هایی را در نظر می‌گیرد که دوز تابش و خطر سی تی اسکن برای زن باردار را کاهش دهد یکی از این روش ها استفاده از روپوش سربی بارداری است.
در عین حال تیم رادیولوژی اطلاعات مورد نیاز را به دست می‌آورد. هنگامی که جنین به طور مستقیم در طول یک اسکن در معرض اشعه ایکس قرار می گیرد و دوز آن بیشتر از 1 mSv است، ممکن است یک محاسبه دوز جنین خاص بیمار توسط یک فیزیکدان پزشکی واجد شرایط به متخصص زنان و زایمان بیمار ارائه شود.
آیا باید در مورد انجام سی تی اسکن در دوران بارداری نگران باشم؟
اگر از شکم یا لگن تصویربرداری نشود، مانند سی تی اسکن ریه یا سر، هیچ خطری برای نوزاد در اثر تابش وجود ندارد.
روش های تصویربرداری که مستقیماً جنین را در معرض تشعشع قرار می دهند (مانند سی تی شکم یا لگن) ممکن است نیاز به تأیید قبلی توسط رادیولوژیست داشته باشند. محاسبه دوز تابش جنین توسط یک فیزیکدان پزشکی واجد شرایط ممکن است پس از اسکن ارائه شود. رادیولوژیست ها و تکنسین ها با هم کار می کنند تا دوز تشعشع جنین را به حداقل برسانند.
این شامل استفاده از روش های تصویربرداری جایگزین (مانند MRI و سونوگرافی) و سایر سیستم های تصویربرداری است که ممکن است جنین را در معرض دوز کمتری قرار دهد.
بسیاری از سی تی اسکن ها مستقیماً جنین در حال رشد را در معرض تشعشعات قرار نمی دهند، مانند:
- سی تی سر
- سی تی گردن (سی تی ستون فقرات گردن یا قفسه سینه)
- CT قفسه سینه (قفسه سینه معمولی، PE قفسه سینه، اسکن قلب، CTA قفسه سینه)
- سی تی اندام (زانو، ساق پا، شانه)
آیا رادیولوژیست ها باید سی تی اسکن سر، گردن، قفسه سینه و اندام را در دوران بارداری به طور خاص تایید کنند؟
خیر. اسکن هایی که شامل شکم یا لگن نمی شوند، تابش بسیار کمی به جنین در حال رشد می دهند. قرار گرفتن در معرض تشعشع جنین در مناطقی که در طول اسکن از دهانه سی تی می گذرد، بیشترین میزان را دارد. اشعه ایکس در یک پرتو کوچک و نازک از دهانه دایره ای خارج می شود و برای ایجاد تصویر به سمت دیگر می رود. اگر جنین خارج از ناحیه ای که در معرض آن قرار دارد باشد، تشعشع بسیار کمی دریافت می کند.
بافت های مورد اسکن مقداری از اشعه را منحرف میکند و این تشعشع پراکنده که اشعه ایکس است وارد بافت های دیگر بدن که اسکن نمیشوند میرود.
این اشعه ایکس پراکنده می تواند به جنین برسد، اما تعداد آنها زیاد نیست. و میزان این پرتوهای ایکسی که به جنین میرسد بستگی به میزان نزدیکی جنین به ناحیه مورد اسکن دارد.
آیا باید در طول اسکن یک روپوش سربی بارداری اشعه ایکس روی شکمم داشته باشم؟
قرار دادن یک روپوش سربی بارداری بر روی شکم مادر، مانع ورود اشعه ایکس و برخورد آن به جنین میشود. ولی در حذف تشعشعات پراکنده بی تاثیر است.
این به این دلیل است که بیشتر دوز پراکنده در داخل بدن منحرف می شود و با روپوش سربی بارداری مواجه نمی شود.
در صورتیکه نیاز به اسکن شکم باشد،روپوش سربی بارداری را نمی توان برای اسکن شکم استفاده کرد، زیرا تصاویر توسط رادیولوژیست غیرقابل خواندن می کند.
آیا من بعد از سی تی اسکن همانند پزشکی هسته ای رادیواکتیو خواهم شد و به جنینم صدمه می زند؟
خیر، پس از اتمام سی تی اسکن ، دوز تشعشع تیوب ایکس ری دستگاه سی تی اسکن قطع خواهد شد و شما و جنین دیگر هیچ دوز جدیدی دریافت نمیکنبد. و همچنین دستگاه سی تی اسکن در زمان تشعشع دوز ایکس ری منتشر میکند که با تشعشع رادیو اکتیو کاملا متفاوت است.
من در اتاقی که مستقیماً در کنار دستگاه سی تی اسکن است منتظر هستم. آیا در حالی که منتظر هستم باید نگران قرار گرفتن در معرض تشعشعات جنینم باشم؟
خیر، دوز تشعشع در اتاق‌های انتظار، راهروها و مناطقی که بلافاصله مجاور اتاق سی‌تی اسکن هستند با محافظ ساختاری سرب محافظت می‌شوند که تابش را به سطوح پس‌زمینه محدود میکند.
همچنین تشعشعات اشعه ایکس محدودیت فاصله دارند یعنی هرچقدر فاصله برحسب متر با دستگاه سی تی اسکن بیشتر شود،تشعشعات اشعه ایکس بصورت لگاریتمی کاهش پیدا میکنند.
بطور مثال اگر با دستگاه سی تی اسکن به اندازه 2متر فاصله داشته باشید میزان دوز شعه ایکس که به شما میرسد به 0.25 درصد کاهش پیدا کزده است و اگر 10 متر فاصله بگیرید میزان اشعه ای که به شما میرسد به 1/100 رسیده است.
من هنوز نگران دوز دریافتی هستم. اگر کسی آن را محاسبه نکرد، چگونه می توانم دوزی را که جنین من از سی تی اسکن دریافت می کند بدانم؟
یک محاسبه دوز تشعشع جنینی خاص بیمار ممکن است برای جنین هایی که در معرض مستقیم سی تی قرار می گیرند ارائه شود. سی تی اسکن هایی که شامل شکم یا لگن نمی شوند تابش بسیار کمی دارند و خطر اسکن ریه در بارداری ناچیز است.
برای در نظر گرفتن این موضوع، هر فردی در معرض تشعشعات پس زمینه طبیعی است و نمی توان به راحتی از آن اجتناب کرد. هنگامی که جنین خود را تا پایان دوره حاملگی حمل میکنید، در معرض تشعشعات طبیعت (BKG) نیز قرار می‌گیرد،که حدود 2.3 mSv در طول 9 ماه است.
اینها دوزهای تخمینی جنین برای سی تی اسکن هستند که مستقیماً جنین را در معرض دید قرار نمی دهند.
- CT قفسه سینه کمتر از 1 mSv کمتر از 4 ماه BKG
- CT قلب کمتر از 0.06 mSv کمتر از 10 روز BKG
- CT سر و گردن کمتر از 0.005 mSv کمتر از 1 روز BKG
مواد کنتراست
برای برخی از آزمایشات سی تی، ممکن است نیاز باشد ماده حاجب به صورت داخل وریدی در ورید بازو تزریق شود ،ماده کنتراست از جفت به جنین شما عبور می کند.
استفاده از مواد کنتراست نشان داده شده که بیخطر است و مضر نیست و برای چندین دهه بدون آسیب در بارداری استفاده می شود.
اگر نوزاد از شیر مادر تغذیه می کند، چه اقدامات احتیاطی را باید انجام دهم؟
مادران شیرده باید 24 ساعت پس از تزریق ماده حاجب قبل از شروع مجدد شیردهی صبر کنند. در پزشکی هسته‌ای، گاهی اوقات ردیاب رادیواکتیو (به نام رادیودارو) که برای مطالعه استفاده میشود، ممکن است وارد شیر مادر شود و متعاقباً کودک آنها را مصرف کند.
برای جلوگیری از این احتمال، مهم است که مادر شیرده قبل از شروع معاینه، پزشک خود و تکنسین پزشکی هسته ای را در این مورد مطلع کند. معمولاً از شما خواسته می شود که شیردهی را برای مدت کوتاهی قطع کنید، سینه های خود را پمپاژ کرده و شیر را دور بریزید. شیردهی اغلب می تواند مدت کوتاهی پس از آن از سر گرفته شود.
منابع
https://www.beaumont.org/services/radiology/radiation-safety/radiation-faq/pregnancy-and-fetal-radiation-FAQ
https://www.radiologyinfo.org/en/info/safety-ct-pregnancy